Βέλο
La Madone Voilée by Pierre et Gilles
Εκπληκτική φωτογραφία; Την ανακάλυψα ενώ ξεφύλλιζα προηγούμενο τεύχος του Self Service για να πάρω καμιά ιδέα styling. Συχνά ανατρέχω σε τεύχη από το αρχείο μου όταν βαριέμαι φριχτά να παρευρεθώ κάπου, αλλά πρέπει, και το να συνθέσω μια εικόνα μου το κάνει κάπως πιο υποφερτό. Εκεί λοιπόν ανάμεσα σε καταπληκτικά ρούχα και ονειρεμένες φωτογραφίσεις το βλέμμα σταμάτησε σε αυτόν τον υπαινιγμό ομορφιάς που κοιτούσε έντονα πέρα από το βέλο της. Η Farida Khelfa από το φακό των Pierre και Gilles το 2018 ως La Madone Voilée (καλυμμένη Μαντόνα) υπονοούσε πολλά περισσότερα από την προφανή σαγήνη. Όπως ανακάλυψα λίγο αργότερα, η φωτογραφία αυτή δημιουργήθηκε στη Γαλλία κατά τη διάρκεια αντιπαραθέσεων για το θρησκευτικό βέλο. Η γαλλική διανόηση προέτασσε απροκάλυπτα τις ισλαμοφοβικές της αντιλήψεις σε ραδιόφωνα και τηλεοράσεις ενώ, στην αντίπερα όχθη, τέχνη σαν αυτή, προσπαθούσε να κατευνάσει…
Το μυαλό μου αυτόματα έτρεξε σε μια άλλη φωτογραφία γυναίκας με καλυμμένο κεφάλι μα ακάλυπτο πρόσωπο, η οποία πέρσι τέτοια εποχή πλήρωσε με τη ζωή της αυτό της το τόλμημα. Ποιο τόλμημα θα μου πείτε..Αυτό του να μην έχει καλύψει ‘σωστά’ το κεφάλι της και να φορά skinny jeans. Η Mahsa Amini θα μείνει στην ιστορία ως η 22αχρονη της οποίας ο θάνατος πυροδότησε δημόσιο ξεσηκωμό με τις Ιρανές να καίνε τα hijab τους εν μέσω μαζικών αντικυβερνητικών διαδηλώσεων.
Ξαφνικά έχασα το ενδιαφέρον για styling. Ένα κομμάτι μαύρο ύφασμα. Αυτό είναι όλο κι όλο. Πώς γίνεται να κουβαλάει τόσα πολλά;
Γίνεται.
Γιατί ο ρόλος του είναι να καλύπτει κάτι που σχεδόν από πάντα αποτελεί σημείο αναφοράς του ανθρώπινου πολιτισμού. Ναι αυτό εννοώ. Το γυναικείο σώμα.
Σε έναν ιδανικό fasfem μου κόσμο θα είχα ακυρώσει τη βαρετή έξοδο και θα είχα ξεκινήσει να ψάχνω για αυτό το αμφιλεγόμενο πανί. Στην πραγματικότητα το έψαξα πολλές μέρες αργότερα κι αφού είχα ξεχάσει τα μισά από αυτά που ένιωσα πως ήθελα να γράψω. Επέστρεψα όμως.
Αλήθεια ποιες μορφές μπορεί να πάρει το ‘βέλο’; Πρόκειται για ένα κομμάτι ύφασμα που καλύπτει το κεφάλι ή/και το πρόσωπο μιας γυναίκας. Κουβαλάει συγκεκριμένους συμβολισμούς, συνδεδεμένους στην κουλτούρα μας κυρίως με το μουσουλμανισμό. Έτσι υπάρχουν πολλές μορφές του ανάλογα με την ηλικία, την οικογενειακή κατάσταση και την εποχή. Για παράδειγμα πριν το 1936 (μια πολύ σημαντική εποχή στην Ιρανική ιστορία όπου ο Σάχης έκανε μια ομιλία υπέρ των γυναικών σε τελετή αποφοίτησης την οποία ακολούθησε η απαγόρευση του βέλου στις δημόσιες εμφανίσεις τους) οι γυναίκες της μεσαίας και ανώτερης τάξης κυκλοφορούσαν πλήρως καλυμμένες φορώντας επιπλέον ένα κάλυμμα προσώπου που ονομαζόταν pichih. Αντίστοιχα οι χωριατοπούλες φορούσαν χρωματιστό rusari και χαλαρά ρούχα που τους έδιναν σχετική ελευθερία για τις αγροτικές δουλειές.
Οι κύριες επτά μορφές που χρησιμοποιούνται έως σήμερα από μουσουλμάνες; Ας δούμε εδώ:
Αν ανατρέξουμε στη λέξη hijab στο λεξικό θα δούμε πως προέρχεται από τη φαρσί λέξη hojb που σημαίνει σεμνότητα και ντροπαλότητα. Κατά τη διάρκεια του εικοστού αιώνα το hijab πέρασε από πολλές μετατροπές του νοήματος και του συμβολισμού του. Συγκεκριμένα έχει ενδιαφέρον να παρακολουθήσουμε την πορεία του παράλληλα με τις πολιτικές εξελίξεις στο Ιράν γιατί εκεί φαίνεται ξεκάθαρα το πώς χρησιμοποιείται για να ορίσει τη θηλυκότητα. Υπήρξε λοιπόν μια εποχή στο Ιράν υπό το καθεστώς του Σάχη Reza και του διαδόχου του (1941-79) όπου οι γυναίκες απέκτησαν δικαιώματα, μεταξύ των οποίων και αυτό του να φορούν ότι θέλουν. Βίντεο από την Τεχεράνη του 1943 αποκαλύπτουν εικόνες γυναικών με κοντά chador κάτω από τα οποία ξεπρόβαλαν ψηλοτάκουνες γόβες.
Ήταν μια εποχή λίγων αλλά σημαντικών αλλαγών για τα δικαιώματα των γυναικών όπως η κατοχύρωση του δικαιώματος ψήφου το 1963 και η θέσπιση νόμου περί οικογενειακής προστασίας το 1967 που μεταξύ άλλων όρισε ελάχιστη επιτρεπόμενη ηλικία για γάμο και δικαιώματα συνεπιμέλειας των παιδιών σε περίπτωση διαζυγίου. Αποτέλεσμα αυτού του εκδημοκρατισμού των ρόλων φύλου στο Ιράν και της ‘δυτικοποίησης’ της κοινωνίας οι παρακάτω εικόνες:
Η Ιρανική Επανάσταση όμως του 1979 ανέτρεψε το καθεστώς του Reza κι έθεσε ως στόχο να βάλει τα θεμέλια για ένα Ισλαμικό κράτος απαλλαγμένο από δυτικές πολιτικές, με έμφαση στις Ισλαμικές αρχές και την τήρηση Ισλαμικής νομοθεσίας. Μία από τις πρώτες κινήσεις προς αυτήν την κατεύθυνση; Επιβολή αυστηρού ενδυματολογικού κώδικα στις γυναίκες με επαναφορά του βέλου ως απόλυτου συμβόλου της δέσμευσης σε όλα τα παραπάνω….
“Η γυναίκα είναι μια πέρλα που είναι καλύτερα εάν βρίσκεται κρυμμένη μέσα στο κέλυφος του στρειδιού.
”
Είναι ακριβώς όπως φαίνεται, ναι. Οι φονταμενταλιστές του Ισλάμ πιστεύουν πως οι γυναίκες προκαλούν σεξουαλική ένταση στην κοινωνία καθώς η ορμή των ανδρών δε μπορεί να τιθασευτεί και γι αυτό πρέπει να περιορίζονται, να καλύπτονται, να εξαφανίζονται πίσω από κλειστές πόρτες και υφάσματα. Υφάσματα που γίνονται μέρος της ταυτότητας τους, μέρος του σώματος τους, ένα πειθαρχημένο σώμα με σκοτεινιασμένη σεξουαλικότητα.
Φυσικά και υπήρξε αντίδραση στο ολόσωμο βέλο και τα σκούρα χρώματα. Την επόμενη της εξαγγελίας του ενδυματολογικού κώδικα, 8 Μαρτίου του 1979, χιλιάδες διαδηλωτές και διαδηλώτριες πλημμύρισαν τους δρόμους της Τεχεράνης. Δημοσιογράφοι κατέφθασαν να καλύψουν την εξαήμερη διαμαρτυρία, γυρίστηκαν ντοκυμαντέρ, το φεμινιστικό κίνημα ήταν εκεί για να διεκδικήσει την ελευθερία για όλους. Ιδρύθηκε το C.i.d.f. (Un comité international du droit des femmes ) με επικεφαλή τη Simone de Beauvoir. Παρόλα αυτά το 1983 η επιβολή του κώδικα έγινε πιο αυστηρή και τα δικαιώματα των γυναικών περιορίστηκαν περαιτέρω.
ΠΟΣΟ (;) αναρωτήθηκα..
Αρχείο περιοδικού Zanan
Αρκετά ώστε να φτάσουμε στο 1992 και τη δραστηριότητα της φεμινίστριας δημοσιογράφου Shahla Sherkat. Η Shahla ουσιαστικά αναβίωσε και εξέλιξε τη δραστηριότητα της Sediqeh Dowlatabadi η οποία ήταν ιδρυτικό μέλος του Γυναικείου κινήματος στο Ιράν ως δασκάλα και ακτιβίστρια στις αρχές του προηγούμενου αιώνα. Είχε ιδρύσει την τρίτη φεμινιστική έκδοση στο Ιράν, πρώτη εκτός Τεχεράνης και στο Ισφαχάν, το 1919, με το όνομα Zaban-e Zanan. Στην τετρασέλιδη έκδοση αρθρογραφούσαν αποκλειστικά γυναίκες και η κατάργηση του βέλου ως υποχρεωτικού ενδυματολογικού κώδικα ήταν ένα από το θέματα που τροφοδοτούσαν την ύλη του. Το περιοδικό αυτό απαγορεύτηκε το 1921 για την ‘αντιβρεττανική’ του προπαγάνδα.
Μετά λοιπόν από 71 χρόνια παρακολουθούμε την ίδρυση της νέας, μακροβιότερης φεμινιστικής έκδοσης στο Ιράν, του περιοδικού Zanan (Γυναίκες) από τη Shahla. Το Zanan τάραξε τα νερά με ενοχλητική θεματολογία όπως την ισότητα των φύλων, την ενδοικογενειακή βία, το θρησκευτικό σκοταδισμό και - τι άλλο; - την επιβολή του βέλου στις γυναίκες της Ιρανικής κοινωνίας. Η εκπληκτική Shahla κατάφερε να κρατήσει με κίνδυνο της ίδιας της της ζωής και ελευθερίας την έκδοση του περιοδικού για 16 χρόνια και 152 τεύχη. Ως το 2008 και την απαγόρευση του από το καθεστώς του Mahmoud Ahmadinejad.
Ο λόγος που δόθηκε από τους κυβερνώντες ήταν πως απειλούσε με τη θεματολογία του το Ισλαμικό Δημοκρατικό Σύστημα και την πνευματική και ψυχική υγεία των αναγνωστών (!).
Η Shahla δεν εγκατέλειψε, το περιοδικό επανεκδόθηκε το 2014 για να απαγορευτεί ξανά το 2015 καθώς τόλμησε με το παρακάτω τεύχος να ερευνήσει και να παρουσιάσει τη συγκατοίκηση νέων ζευγαριών στο Ιράν κατά την οποία γυναίκες και άνδρες αποφασίζουν να κάνουν σεξ εκτός γάμου, το λεγόμενο λευκό γάμο, που το καθεστώς καταδικάζει σθεναρά…
Αναρωτιέμαι. Ποια να είναι η εξήγηση στο ότι κάθε φορά η επιβολή της εξουσίας βλέπουμε να σχετίζεται με τα σώματα των γυναικών και την αυτοδιάθεση τους. Και κατ’ επέκταση, η θηλυκή υποκειμενικότητα να επαναπροσδιορίζεται μέσα από το ντύσιμο, το στόλισμα, την έκθεση και τη δημόσια εμφάνιση. Αφήνω το πληκτρολόγιο, πάω να κάνω καφέ και μετά μια επίσκεψη στη βιβλιοθήκη μου. Εκεί βρίσκω ένα δοκίμιο από την ακαδημαϊκό Azadeh Fatehrad, The Veiled body, μέσα από το οποίο αναδύονται πολλές πολλές ιδέες και σκέψεις.
Μια γυναίκα με βέλο συνήθως συμβολίζει μια σεμνή γυναίκα, αφοσιωμένη σε κάποιου είδους θρησκευτικό κώδικα συμπεριφοράς. Πολλές φορές μπορούμε να το σκεφτούμε ως τείχος που διαχωρίζει τη γυναίκα από τον εξωτερικό κόσμο, ένα είδος φορητού ‘σπιτιού΄ για το οποίο τα κλειδιά έχουν οι άνδρες στους οποίους εκείνη ανήκει. Ενισχύει έτσι λοιπόν την αντίληψη της ιδιοκτησίας του σώματος της από έναν άνδρα - κυρίαρχο.
Η καθηγήτρια Reina Lewis (Cultural Studies, London College of Fashion) σημειώνει επίσης το παράδοξο της υπερέκθεσης μιας γυναίκας με βέλο σε χώρες εκτός των Ισλαμικών. Εκεί γίνεται αντικείμενο παρατήρησης και αρνητικών σχολίων καθώς η εικόνα αυτή σέρνει πίσω της ηθικές, σεξουαλικές και πολιτικές προεκτάσεις. Όλα αυτά πολύ πέρα και πάνω από την απλή προτίμηση της ίδιας της γυναίκας που το φοράει. Δεν είναι καθόλου τυχαίο το γεγονός, αναφέρει η Lewis σε συνέντευξη της στη Vanessa Friedman (New York Times), πως κάθε φορά που δημιουργείται ηθικός πανικός στη Δύση σε σχέση με τους μουσουλμάνους ως πολιτισμικό Άλλο, εικονογραφείται στα μέσα με μια εικόνα γυναικών που φορούν hijab, σαβανωμένες στα μαύρα. Μια εικόνα επιφορτισμένη με αρνητισμό και σκοτάδι που στοχοποιεί και διαχωρίζει. Μόλις ήρθαν στο μυαλό μου περιστατικά με μικρή μουσουλμάνα συμμαθήτρια μαθητών μου, της οποίας το βέλο ήταν ο κύριος λόγος χλευασμού της αλλά και ο τρόπος της να υπερασπιστεί το δικαίωμα να ενδύεται όπως θέλει, να πιστεύει ότι θέλει…
Κίνημα #PasToucheAMonHijab στη Γαλλία
Και μετά ερχόμαστε στην απόλυτη απόρριψη του βέλου και όλων των συμβολισμών με τους οποίους είναι επιφορτισμένο όταν τυλίγεται σε φλόγες κατά τη διάρκεια των διαδηλώσεων και γυναίκες με ακάλυπτα κεφάλια πια εναποθέτουν την οργή τους για την καταπίεση αιώνων μπρος στα σαστισμένα μάτια μας. Το κομμάτι ύφασμα πρέπει να καταστραφεί, λες και μέσα από τις στάχτες του θα γεννηθεί μια άλλη κοινωνία, απαλλαγμένη από την πατριαρχική δόμηση του θρησκευτικού κώδικα που θέλει τις γυναίκες υποτακτικές και κρυμμένες.
Διαδηλώτρια σε διαμαρτυρία υποστήριξης των γυναικών στο Ιράν μετά το θάνατο της Mahsa Amini, Κωνσταντινούπολη 7 Νοεμβρίου 2022, (Dilara Senkaya/Reuters)
Τελικά πότε είναι μια γυναίκα ενδυναμωμένη; Με το βέλο ή χωρίς αυτό; Τι σημαίνει θρησκευτικός ενδυματολογικός κώδικας για εκείνη; Έχει συνειδητή επιλογή όταν συμμορφώνεται με αυτόν; Πώς αποφασίζει κάτι τέτοιο; Δυσκολεύομαι να καταλάβω. Βλέπω ότι εξετάζω το όλο θέμα μέσα από ένα πρίσμα ‘δυτικής’ θεώρησης σύμφωνα με την οποία οι γυναίκες με το βέλο είναι κάτι εξωτικό, πέρα και έξω από ‘εμάς’, διαφορετικές, Άλλες.
Είναι όμως τόσο μεγάλες οι διαφορές; Αλήθεια μόνο στα ισλαμικά καθεστώτα του παρόντος απαιτείται σεμνότητα και κάλυψη της θηλυκότητας; Πρώτη φορά εκεί δημιουργήθηκε η ανάγκη για έλεγχο και επιβολή πάνω στο γυναικείο σώμα;
Η υπόθεση σηκώνει ποτήρι κρασί πια..με την πρώτη γουλιά η μνήμη έρχεται να προσθέσει λιθαράκι στο νοητικό παραλήρημα. Μια ζεστή καλοκαιρινή μέρα στο παλιό σπίτι με θέα στην παραλία, εγώ σχεδόν έφηβη αλλά όχι και εντελώς, γυναίκα που σχηματίζεται αλλά όχι ακόμη πλήρως, βγαίνω με ορμή από το ντους και τρέχω στο καθιστικό τυλιγμένη με μια πετσέτα όπως όπως για να πάρω μια μπλούζα. Στέκομαι να χαζέψω τη θάλασσα. ‘ΕΕ πού πας έτσι ΕΣΥ;;’ ακούω τη φωνή της μαμάς από το άλλο δωμάτιο. ‘Έχεις μεγαλώσει πια! Δε μπορείς να τρέχεις σχεδόν γυμνή μέσα στο σπίτι!!’. Ο 13χρονος εαυτός μου την κοίταξε με απορία, αλήθεια τι θέλει να πει; Δεν είμαι γυμνή. ‘Ναι αλλά δεν είσαι και καλυμμένη ΟΠΩΣ ΠΡΕΠΕΙ!’ ………..
Δεν είναι τόσο απλό το θέμα τελικά ε;
Ούτε και τόσο εξωτικό. Από τα βάθη των αιώνων μας έρχεται τούτη εδώ η εικόνα που είδε το φως της μέρας ξανά το 1972 σε ανασκαφή στο όρος Μερέντα που βρίσκεται νότια της Αττικής:
Ο κούρος της Μερέντας και η κόρη Φρασίκλεια, όπως βρέθηκαν τη 18η Μαΐου 1972. Επιγραφικό Μουσείο, Αρχείο Ευθ. Μαστροκώστα.
Η κόρη Φρασίκλεια θα είναι πάντα κόρη - και πάντα ντυμένη φυσικά! Το εξαιρετικής αρχαιολογικής αξίας εύρημα παρουσιάζει μια ξεκάθαρη εικόνα της αντιμετώπισης του θηλυκού σε αντιπαραβολή με το αρσενικό σώμα στην ελληνική αρχαιότητα. Η Φρασίκλεια φορούσε μακρύ κόκκινο χιτώνα ενώ ο Κούρος ολόγυμνος και μεγαλοπρεπής είχε απλά χρωματισμένες θηλές και φρύδια. Γιατί η Κόρη δε φορά βέλο; Ίσως γιατί είναι ανύπαντρη παρθένος και δεν ανήκει κάπου σε αντίθεση με την Πηνελόπη - του Οδυσσέα - ναι ανήκει αυτή - της οποίας οι αναπαραστάσεις την απεικονίζουν πάντα με τον Πέπλο.. Βέβαια δε βρήκα πηγές που να επιβεβαιώνουν πλήρως αυτή την υπόθεση, οπότε αφήνω εδώ την Πηνελόπη και τα συμπεράσματα δικά (μας)..
Η Πηνελόπη μπροστά στον αργαλειό της και ο Τηλέμαχος.
Σκύφος, επώνυμο αγγείο του Ζωγράφου της Πηνελόπης, 430 π.Χ.
Να αγγίξουμε λιγάκι και το Χριστιανισμό, θα μου επιτρέψετε; Δε θα πω πολλά. Η Μαρία η μητέρα του Ιησού αρκεί ως εικόνα προσφιλής σε όλους μας, αειπάρθενος, πάντα με σκεπασμένο το κεφάλι, πάντα σεμνή και συχνά χαμηλοβλεπούσα, μια μητρική φιγούρα πέρα από την ανθρώπινη υπόσταση, χωρίς σώμα, σεξουαλικότητα, δυναμισμό, ύπαρξη διαχωρισμένη από το παιδί της. Επέλεξα και μια εικόνα της λίγο διαφορετική από τις συνηθισμένες μα πιο ρεαλιστική ίσως, σύμφωνη με τα ιστορικά δεδομένα για την ενδυμασία των γυναικών στην Ιουδαία της εποχής της γέννησης του Ιησού:
Virgin Mary, Ιllustration by Marta de Arcos
Παρακολουθώντας το βέλο λοιπόν ξετυλίγεται ένα κουβάρι που με τη βοήθεια της έρευνας από τη Dr.Susanna Burghartz στο Covered Women? Veiling in Early Modern Europe οδηγούμαστε στη διαπίστωση πως η τάση στη Δύση να κυκλοφορούν οι γυναίκες εκτός σπιτιού με ακάλυπτο κεφάλι προέκυψε αρκετά πρόσφατα. Μάλιστα στο Κοράνι, ενώ είναι ξεκάθαρη η ανάγκη για σεμνότητα και περιορισμό των γυναικών στα κείμενα, το σημείο που αναφέρει ότι ΠΡΕΠΕΙ να κυκλοφορούν καλυμμένες ποικίλει ανάλογα με την πηγή. Πρόκειται μάλλον για μια συνήθεια που έρχεται από πολύ παλιά και εντοπίζεται σε διάφορες κουλτούρες.
Οι γυναίκες Morisco στην Ισπανία του 1530 φορούσαν το tapado, το οποίο απαγορεύτηκε όταν θεωρήθηκε πως το χρησιμοποιούσαν για να σαγηνεύσουν τα αρσενικά.
Εδώ βλέπουμε Εβραίες σε νεκροταφείο στην Τύνιδα το 1908.
Στις τάξεις των ευγενών της βικτωριανής εποχής το βέλο καλύπτει τόσο όσο για να σαγηνεύσει και ακολουθεί εντελώς διαφορετικούς κώδικες ηθικής. Η καλυμμένη θηλυκότητα εδώ με αρνητικό πρόσημο ως ανήθικη ξελογιάστρα που ‘παίζει’ με τα συναισθήματα των ανθρώπων.
Cate Blanchett, ‘An Ideal Husband’, 1999
Και για να έρθουμε στην Ελλάδα του προηγούμενου αιώνα, μια εικόνα της Ειρήνης Παπά από την ταινία Αλέξης Ζορμπάς είναι απολύτως χαρακτηριστική της γυναίκας που πενθεί και πρέπει να κυκλοφορεί σεμνή, μακριά από χαρές και απολαύσεις, σκεπασμένη κάτω από μαύρο ύφασμα - τι θυμίζει άραγε; Εικόνα που μπορεί να τη συναντήσουμε και στις μέρες μας στην ελληνική επαρχία.
Ειρήνη Παπά, Αλέξης Ζορμπάς του Μιχάλη Κακογιάννη, 1964
Υπάρχει επίσης κι ένα διαφορετικό, σύγχρονο, fashionable είδους βέλο. Η εικόνα από το νεοϊδρυθέν Ισλαμικό φεστιβάλ μόδας στη Μαλαισία σε μια προσπάθεια ανατροπής της προκατάληψης περί Ισλαμισμού μέσα από πολύχρωμες εικόνες χαρούμενων γυναικών με βέλο. Βέβαια τα κίνητρα δεν είναι απολύτως αλτρουιστικά..Μια θέση στο τραπέζι του fashion capital έχει τεράστιες απολαβές αφού οι χαρούμενες και φυσικά πλούσιες μουσουλμάνες μπορεί να θέλουν να αγοράζουν το μοδάτο βέλο τους όπως κάνουν και οι δυτικές με ρούχα γνωστών σχεδιαστών.
Calvin Thoo, Islamic Fashion Festival Kuala Lumpur 2014, Malaysia
Αναλογίζομαι και τελικά συμπεραίνω πως δεν πρόκειται για απολύτως θρησκευτικό ενδυματολογικό κώδικα, ούτε καν κώδικα με κοινή εθνική προέλευση. Ως κοινωνία μπορούμε να παρατηρήσουμε τις κουλτούρες πέρα και πάνω από σύνορα και θρησκείες και εκεί να καταλάβουμε ότι το βέλο και η όποια επιβολή του πάνω σε θηλυκά σώματα είναι μέρος της κοινής μας ιστορίας. Της ανθρώπινης ιστορίας. Και αν προσπαθήσουμε να εντοπίσουμε μια κοινή αφετηρία θα συναντήσουμε κάτι πολύ παλιό, όσο ίσως και ο ανθρώπινος πολιτισμός.
Μιλάω για το βλέμμα της πατριαρχίας έτσι όπως σκιαγραφεί τη θηλυκότητα. Ένα λάγνο βλέμμα που ίσως τρομάζει από αυτό που ποθεί τόσο ώστε να θέλει να το εξουσιάζει με κάθε τρόπο. Να το περιορίζει και να το χλευάζει. Να θέλει να του ανήκει ολοκληρωτικά, να το συμπεριλαμβάνει στα υπάρχοντα του, να του ορίζει συμπεριφορές και διαθέσεις. Να του αναθέτει να γεννά προς διαιώνιση του. Κι αν τολμήσει να αντισταθεί, να του αφαιρεί ακόμη και το δικαίωμα στη ζωή.
Το ποτήρι άδειασε. ‘Ερχεται στο μυαλό μου κωμικοτραγική περιγραφή αυτού του βλέμματος που διάβασα πολύ πρόσφατα στο βιβλίο της Αλεξάνδρας Κ* , Πράγματα που σκέφτεται η Παρθένος Μαρία καπνίζοντας κρυφά στο μπάνιο. Στο διήγημα Το εξωτικό πουλί Θοδώρα ένας - ήδη γηραιός από την εφηβεία του - κύριος, προσπαθώντας να διασκεδάσει τη βαρεμάρα ενώ έπρεπε να συντροφεύει τη χήρα μαμά στην παραλία, ξεκινάει να καταγράφει τις γυναίκες που παρατηρεί γύρω του σε ένα τετραδιάκι. Ω μα τι καταγραφές όμως! Όλες μια και μια, λεπτομερείς αναφορές σε σωματότυπους και συμπεριφορές, καθώς πρέπει σχολιασμοί γεμάτοι χυδαία υπεροψία αυτού που έχει μάθει ότι πρέπει να υπερτερεί λόγω του φύλου του αλλά δεν το νιώθει κιόλας. Αυτό που στην ουσία νιώθει και τον μπερδεύει αφάνταστα είναι δέος για αυτά τα παράξενα ‘πτηνά’ που περιφέρουν τα μαγικά τους σώματα μπροστά στα κατάπληκτα μάτια του. Θέλει τόσο να τα αγγίξει μα τρέμει στην παντοδυναμία που ασκούν πάνω του. Κι έτσι μένει μίζερος παρατηρητής. Προσπαθεί μέσω των χαρακτηρισμών να υποβιβάσει αυτά που βλέπει ως ανήθικα ή ανούσια, νομίζοντας ότι έχει τον έλεγχο. Μέχρι την εμφάνιση της Θοδώρας. Και ξαφνικά το μόνο που έχει σημασία για την ύπαρξη του είναι να τον ταξιδέψει με τα πολύχρωμα φτερά της..
Η συλλογή του αριθμούσε 50 τετράδια και περίπου 1500 καταχωρίσεις, ήτοι 30 γυναίκες για κάθε καλοκαίρι.
‘Γοητευτική 38άρα. Μικροαστικής καταγωγής. Απορημένο βλέμμα. Γιατί άραγε; Ίσως δεν την κοιτούν συχνά. Πλεονέκτημα.’
Αυτό που όμως με διαολίζει και τονίζεται γλαφυρά στην παραπάνω ιστορία είναι ότι ακόμη και τότε, που ο αρσενικός παρατηρητής είναι απόλυτο έρμαιο της λατρείας του για μια θηλυκότητα, εξακολουθεί να μην αναγνωρίζει το δικαίωμα της για αυτοδιάθεση. Το δικαίωμα να τον απορρίψει, να μην τον θέλει βρε παιδί μου! Σα να υπάρχει για τη δική του ευχαρίστηση και μόνο, την παρενοχλεί αδιάκοπα και πιστεύει πως έχει λόγο σε ότι φοράει ή ΔΕ φοράει.
Λόγο στην ύπαρξη της.
τ’άσπρο σου φουστανούδι σ Θοδώρα π’αλάργα φαίνιτι μην του παραφουσκώνεις Θοδώρα μι κακουφαίνιτι
Sex and the Female
Θυμάστε αυτό το επεισόδιο στον πρώτο κύκλο του Sex Education στο οποίο η Maeve αποφάσισε να κάνει έκτρωση; Το νέο κορίτσι ήταν έγκυος αλλά χωρίς καμία σιγουριά για το πώς ένιωθε για τον φίλο της ούτε για το αν ήθελε να γίνει μητέρα στη ζωή της. Όντας τραυματισμένο παιδί μητέρας εθισμένης στις ουσίες, η Maeve παρόλα τα χαρίσματά της είχε έρθει αντιμέτωπη με πολλά δύσκολα πολύ μικρή. Την παρακολουθούμε λοιπόν να βρίσκει τη φροντίδα και το νοιάξιμο που είχε τόσο στερηθεί σε μια κλινική εκτρώσεων….
Σε περίπτωση που αναρωτιέστε τι στο καλό είναι μια κλινική εκτρώσεων και πότε ξεκίνησαν να υπάρχουν (εγώ πάντως αναρωτήθηκα καθώς στην Ελλάδα δε συνηθίζεται αυτός ο όρος) : οι κλινικές εκτρώσεων δεν είναι εγκαταστάσεις που έχουν ιδρυθεί προσφάτως, κάθε άλλο. Οι πρώτες, και μάλιστα κινητές, μονάδες αυτής της μορφής ιδρύθηκαν από τη Marie Stopes, μια αμφιλεγόμενη μα και επιδραστική προσωπικότητα η οποία ευθύνεται και για τη δημιουργία του κινήματος ελέγχου των γεννήσεων στη Μ. Βρετανία. Η Stopes είχε εκδόσει το βιβλίο Married Love το 1918, ένα από τα πρώτα βιβλία που τόλμησαν να θίξουν το συσχετισμό του σεξ με τη σεξουαλική απόλαυση ανοιχτά, εκτός δηλαδή της θεώρησης της τεκνοποίησης ως αποκλειστικό λόγο για να κάνει κάποιος σεξ. Το βιβλίο ήταν φυσικά καταδικαστέο από τους επαγγελματίες στο χώρο της ιατρικής αλλά αγαπήθηκε πολύ από το κοινό της εποχής.
Βλέπετε τότε οι γυναίκες δεν είχαν κανένα δικαίωμα να επιλέξουν αν ήθελαν ή όχι να τεκνοποιήσουν. Το δε δικαίωμα στη σεξουαλική απόλαυση ακουγόταν, στην καλύτερη περίπτωση, ως κακόγουστο αστείο. Ακόμη και για τις φεμινίστριες της εποχής, οι οποίες υποστήριζαν ότι αν είχε κάποιο δικαίωμα η σύζυγος αυτό ήταν να αρνείται τις σεξουαλικές απαιτήσεις του συζύγου της ώστε να αποφύγει άλλη μια ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη. Η αντισύλληψη βεβαίως και υπήρχε αλλά ήταν μια επιλογή που καταδίκαζε η εκκλησία και αποδοκίμαζε η κοινωνία της εποχής γενικότερα. Οι μέθοδοι περιλάμβαναν κολπικά σφουγγαράκια μουλιασμένα στην κινίνη, κολπικές πλύσεις με στυπτηρία και διάφορες θήκες. Καταλαβαίνετε πως το αποτέλεσμα όλων αυτών ήταν οι περισσότερες γυναίκες να βρίσκονται σχεδόν πάντα σε εγκυμοσύνη ή με ένα μωρό κρεμασμένο στο στήθος τους.
Η Margaret Sanger είχε βιώσει την άσχημη έκβαση αυτής της πραγματικότητας καθώς η μητέρα της είχε πεθάνει στην ηλικία των 49 ετών καταβεβλημένη από 18 εγκυμοσύνες. Ως επαγγελματίας νοσηλεύτρια επίσης, είχε παρακολουθήσει από κοντά τις επιπτώσεις που είχαν οι πολλαπλές εγκυμοσύνες στις φτωχές γυναίκες. Αποφάσισε λοιπόν να δράσει. Μετά από πολλές προσπάθειες η Margaret εγκαινίασε το 1916 την πρώτη κλινική αντισύλληψης της Αμερικής στο Μπρούκλιν της Νέας Υόρκης, όπου προώθησαν μάλιστα και μια νέα ανακάλυψη: το διάφραγμα. Αντιλαμβάνεστε πως ένα τέτοιο εγχείρημα ήταν εξαιρετικά παράτολμο για την εποχή, και φυσικά παράνομο! Η κλινική έκλεισε 9 μόλις μέρες μετά το άνοιγμα της για το κοινό και η Sanger οδηγήθηκε στη φυλακή. Μέσα της όμως πρέπει να χαμογελούσε με ευχαρίστηση. Η δημοσιότητα που πήρε έτσι το θέμα πυροδότησε την αρχή του κινήματος για τον έλεγχο των γεννήσεων στις Ηνωμένες Πολιτείες…
Μια γυναίκα η οποία δεν έχει τον έλεγχο του σώματός της δε μπορεί να λέγεται ελεύθερη.
Margaret Sanger
Η Sanger φυσικά ήταν άνθρωπος μιας εποχής πολύ διαφορετικής από τη σημερινή. Yποστήριζε με σθένος την αντισύλληψη - η πρώτη καταγεγραμμένη χρήση του όρου αυτού εντοπίζεται στο ριζοσπαστικό φεμινιστικό περιοδικό‘The Woman Rebel’ στο οποίο ήταν εκδότρια και αρχισυντάκτρια - καταδίκαζε όμως την έκτρωση. Πίστευε πως ήταν μια επικίνδυνη διαδικασία η οποία έπρεπε οπωσδήποτε να αποφευχθεί με τη σωστή χρήση κατάλληλων μεθόδων αντισύλληψης.
Η βιογραφία της Margaret Sanger σε μορφή υπέροχου comic
από τον
Peter Bagge
Εδώ βέβαια πρέπει να αναφέρω κάτι αρκετά σύνθετο. Τόσο η Sanger όσο και η Stopes κατηγορήθηκαν για αντιλήψεις και δραστηριότητα ευγονικής. Και μόνο η λέξη μας προκαλεί απέχθεια, το καταλαβαίνω. Αλλά πριν σπεύσουμε να καταδικάσουμε ένα πρόσωπο για τη δραστηριότητα του θα πρέπει ίσως να αναλογιστούμε και το πλαίσιο της εποχής στην οποία δρα. Και δυστυχώς η ενασχόληση με την ευγονική ήταν μια συνιθισμένη συμπεριφορά ανάμεσα στους διανοούμενους της εποχής…
Κανείς όμως δε μπορεί να αμφισβητήσει το γεγονός ότι η δουλειά τους γύρω από την αντισύλληψη ήταν πρωτοποριακή και ωφέλιμη. Άνοιξαν οι δρόμοι για τους αγώνες υπέρ του δικαιώματος στην αντισύλληψη και την έκτρωση οι οποίοι αναθερμάνθηκαν τη δεκαετία του 1960 κι εξακολουθούν ως τις μέρες μας. Η Sanger συγκεκριμένα ίδρυσε τον οργανισμό Planned Parenthood που εξακολουθεί μέχρι σήμερα να προσφέρει φροντίδα στον τομέα της σεξουαλικής υγείας παγκοσμίως. Ο οργανισμός φυσικά αποποιήθηκε και γραπτώς τις όποιες ρατσιστικές αντιλήψεις εξέφραζε κάποτε η ιδρύτριά του…
Αφίσα από το Βρετανικό Συμβούλιο Εκπαίδευσης σε θέματα υγείας το 1969
Είναι όμως η αντισύλληψη το μόνο που πρέπει να μας απασχολεί; Το μυαλό μου τρέχει ξανά στη Maeve. Σε μια νέα κοπέλα δηλαδή που έμεινε κατά λάθος έγκυος. Όπου η αντισύλληψη τελικά δε λειτούργησε όπως αναμενόταν. Πόσες γυναίκες καθημερινά έρχονται αντιμέτωπες με μια τέτοια δοκιμασία; Το να είσαι μητέρα περιλαμβάνει πολλά, πολλά πράγματα. Κι ένα από αυτά είναι ότι δε γίνεται να μην είσαι πια. Δε γυρίζεις πίσω στην κατάσταση που βρισκόσουν πριν από τη μητρότητα. Πρόκειται για μια επιλογή που μένει πλάι σου σε όλη την υπόλοιπη ζωή σου. Θα έπρεπε τουλάχιστον να σου δίνεται η δυνατότητα να καταλάβεις και να αναλογιστείς πριν αποφασίσεις για κάτι τόσο σημαντικό και αμετάκλητο, έτσι δεν είναι;
Οι άνθρωποι που έχουν μήτρες βρίσκονται σε τόσο διαφορετική θέση σε σχέση με αυτούς που δεν έχουν. Στο βιβλίο Constitutio Criminalis Carolina, το πρώτο βιβλίο Γερμανικού Ποινικού Δικαίου που γράφτηκε το 1532, αναφέρεται ως θεσπισμένη τιμωρία για την έκτρωση ο πνιγμός. Ναι, καλά διαβάσατε. Οι γυναίκες που κατάφερναν να επιβιώσουν από την έκτρωση εκείνην την εποχή καταδικάζονταν σε πνιγμό. Μόνο οι γυναίκες φυσικά. Όχι οι άντρες σύντροφοί τους, των οποίων η ταυτότητα έμενε συνήθως καλά κρυμμένη. Γιατί; Γιατί το σώμα τους που δεν είναι ικανό για εγκυμοσύνη και γέννα τους έδινε αυτό το δικαίωμα. Τι γίνεται όμως με τα δικαιώματα των γυναικών;
Καθώς εξακολουθούμε να παρακολουθούμε γυναίκες να πεθαίνουν ή να τραυματίζονται σοβαρά από παράνομες επεμβάσεις, το θέμα των εκτρώσεων έχει εξελιχθεί ως ζήτημα τεράστιας σημασίας για το φεμινιστικό κίνημα. Η νομοθεσία γύρω από τις εκτρώσεις άλλαζε σταδιακά από το 1900 έως το 1970, δεκαετία στην οποία πραγματοποιήθηκαν οι πιο σημαντικές αλλαγές. Η υπόθεση που οδήγησε στη νομιμοποίηση της έκτρωσης σε ομοσπονδιακό επίπεδο στην Αμερική ήταν η Roe v. Wade το 1973. Αφορούσε τη Norma McCorvey, που είχε μείνει έγκυος στο τρίτο παιδί της το 1969. Η υπόθεσή της στοιχειοθετήθηκε από τις Linda Coffee and Sarah Weddington, δύο δικηγόρους που κατέθεσαν μήνυση εκ μέρους της υπό το ψευδώνυμο Jane Roe. Η υπόθεση έφτασε τελικά ως το Ανώτατο Δικαστήριο το οποίο αποφάσισε υπέρ της Roe κρίνοντας τους νόμους στο Texas ως αντισυνταγματικούς. Η έκτρωση εμπίπτει στις παραμέτρους του δικαιώματος στην ιδιωτικότητα.
Αν θέλετε περισσότερες πληροφορίες για την υπόθεση μπορείτε να κάνετε κλικ στα κουμπάκια παρακάτω:
Η έκτρωση νομιμοποιήθηκε κι εκτός των Ηνωμένων Πολιτειών φυσικά. Το 1971 το Μανιφέστο των 343 έφερε τις υπογραφές 343 γυναικών που ομολογούσαν ότι είχαν κάνει παράνομα έκτρωση στη Γαλλία. Το κείμενο, γραμμένο από τη Simone de Beauvoir ήταν το ακόλουθο:
“Ένα εκατομμύριο γυναίκες κάνουν έκτρωση κάθε χρόνο στη Γαλλία. Καταδικασμένες στη μυστικότητα το κάνουν κάτω από επικίνδυνες συνθήκες παρόλο που η διαδικασία υπό ιατρική παρακολούθηση είναι σχετικά απλή. Φιμώνουμε λοιπόν εκατομμύρια γυναίκες. Δηλώνω ότι είμαι μια από αυτές. Δηλώνω ότι έχω κάνει έκτρωση. Έτσι όπως απαιτούμε ελέυθερη πρόσβαση στην αντισύλληψη, απαιτούμε και την ελευθερία να μπορούμε να κάνουμε έκτρωση.”
Οι γυναίκες εκείνες είχαν το σθένος να παραδεχτούν δημοσίως αυτό που είχε κρατηθεί μυστικό από πάντα. Και αυτή τους η πράξη είχε τεράστια επιρροή στα νομοθετήματα που θεσπίστηκαν στη συνέχεια. Τρία χρόνια μετά η πρώτη γυναίκα υπουργός της Γαλλικής κυβέρνησης, η Simone Veil, ανέλαβε το Υπουργείο Υγείας. Η Veil συνέταξε και προώθησε το νόμο Veil με τον οποίο αποποινικοποιούσε την έκτρωση που γινόταν κατά τη διάρκεια του πρώτου τριμήνου της εγκυμοσύνης. Και αυτό παρά τις βίαιες αντιδράσεις από την ακροδεξιά.
Θα μοιραστώ μια καταδίκη των γυναικών, και λυπάμαι που αναγκάζομαι να το κάνω σε μια συνέλευση που απαρτίζεται αποκλειστικά από άνδρες:Καμία γυναίκα δεν κάνει έκτρωση ελαφρά τη καρδία.
Simone Veil
Όσον αφορά την Ελλάδα , οι αντιδράσεις ήταν ποικίλες και από μέτωπα διαφορετικής ιδεολογικής τοποθέτησης όταν τελικά ψηφίστηκε ο αντίστοιχος νόμος το 1986, 12 (!) χρόνια μετά. Την ημέρα της συζήτησης για το θέμα το ελληνικό Κοινοβούλιο είχε κατακλυστεί από εκπροσώπους του ελληνικού φεμινιστικού κινήματος.
Άραγε να είχε περάσει από το μυαλό όλων αυτών των γυναικών που μάχονταν τότε υπέρ της αποποινικοποίησης των αμβλώσεων τι θα γινόταν αρκετά χρόνια μετά; Προσφάτως η υπόθεση Roe v. Wade ανατράπηκε…Με μια ιστορική απόφαση το ανώτατο δικαστήριο των Ηνωμένων Πολιτειών στις 24 Ιουνίου ουσιαστικά δήλωσε ότι το συνταγματικό δικαίωμα στην έκτρωση δεν υφίσταται.
Γράφοντας για την πλειοψηφία του δικαστηρίου, ο Justice Samuel Alito είπε ότι η απόφαση του 1973 πρέπει να ανατραπεί ως “εξωφρενικά λανθασμένη” με “εξαιρετικά αδύναμα” επιχειρήματα και τόσο “βλαπτικά” που ισοδυναμούσαν με “κακοποίηση της δικαστικής αρχής”.
Η απόφαση αυτή που κατά το μεγαλύτερο μέρος της είχε διαρρεύσει από τις αρχές Μαΐου, σημαίνει ότι το δικαίωμα στην έκτρωση θα πάψει να υφίσταται άμεσα σε παραπάνω από τις μισές πολιτείες, με μεγάλη πιθανότητα να ακολουθήσουν περισσότερες απαγορεύσεις μελλοντικά.
Τα νέα πολύ γρήγορα έκαναν το γύρο του κόσμου όπως είδαμε. Διαδηλώσεις οργανώθηκαν, τα πάνελ στις τηλεοπτικές συζητήσεις πήραν φωτιά, μελλοντολόγοι άρχισαν τις προβέψεις…Ακόμη και στην Ελλάδα που το δικαίωμα στην άμβλωση είναι προς το παρόν θεμελιωμένο νιώσαμε ένα περίεργο μούδιασμα. Ανησυχία. Θυμό.
Ας μιλήσω για τον εαυτό μου καλύτερα. Ναι, ανησύχησα ιδιαιτέρως. Και θύμωσα πολύ. Δεν ήξερα πώς να επεξαργαστώ τη δυστοπία που φαίνεται να έρχεται. Το μυαλό μου γέμισε με εικόνες κοριτσιών όπως η Maeve να προσπαθούν να διαχειριστούν μια ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη σε μια χώρα που οι εκτρώσεις τιμωρούνται ως ποινικό αδίκημα. Εικόνες σα βγαλμένες από τους πίνακες της Paula Rego από τη σειρά Abortion pastels που έχουν πλημμυρίσει το διαδίκτυο τελευταία.
Αναζήτησα το τρίπτυχο κι έμεινα να το κοιτάζω για κάμποση ώρα. Τόση απόγνωση….Αυτές οι γυναίκες είναι τόσο δυνατές μα και τόσο συντετριμμένες. Κοιτούν το κενό. Είναι προφανές από όλα όσα τις περιτριγυρίζουν ότι οι επεμβάσεις που έχουν υποστεί δεν είναι ασφαλείς ούτε νόμιμες. Είναι όμως επίσης προφανές ότι αυτές οι γυναίκες δεν υποκύπτουν παθητικά στη μοίρα τους. Βιώνουν τον πόνο και τις συνέπειες της δικής τους απόφασης.
Μα τους άξιζε κάτι καλύτερο, έτσι δεν είναι; Τους άξιζε να μην είναι μόνες. Τους άξιζε κατάλληλη ιατρική φροντίδα. Τους άξιζε, να χρησιμοποιήσω εδώ τα λόγια της ίδιας της Paula Rego, να έχουν το δικαίωμα της επιλογής.
Το σώμα μια γυναίκας δεν της ανήκει τελικά. Ποτέ δεν της άνηκε. Η πατριαρχία και οι εκφάνσεις της έχουν εισχωρήσει στους τρόπους με τους οποίους υπάρχει το θηλυκό σώμα και προσπαθούν να το κυριαρχούν. Διαρκώς επανερχόμαστε στις ίδιες αντιλήψεις, στις ίδιες καταστάσεις που αυτές επιβάλουν. Προσπαθώ να φτάσω στη ρίζα αυτής της ανάγκης για κυριαρχία και καταπίεση. Μπορεί να είναι ο φόβος για το Άλλο; Αυτό που δεν είναι αρσενικό. Αυτό που έχει την φυσική ικανότητα να φέρνει νέα ζωή στον κόσμο. Αυτό που είναι πιο πολύπλοκο σεξουαλικά μα και τόσο συναρπαστικό όταν αφήνεται ελεύθερο.
Ακολούθησα λίγο ακόμη αυτή τη σκέψη.
Στα θηλυκά η σεξουαλική έκφραση περιορίζεται γιατί απειλεί τα συντηρητικά ιδεώδη γύρω από αυτά. Δεν έχουν το δικαίωμα για πόθους και αμφιβολίες. Θα πρέπει να είναι υπάκουα και να εξυπηρετούν τις διαθέσεις άλλων. Κι αν τολμούν να δρουν αυτοβούλως θα πρέπει να έρχονται αντιμέτωπα με τις συνέπειες των πράξεων τους. Τέτοιες τσούλες που είναι τα ήθελαν και τα έπαθαν. Θυμός ξανά.
Κάπου εκεί έπεσε στην αντίληψη μου ένα άρθρο από το 13ο τεύχος του Riposte. Αναφερόταν στην ακαδημαϊκό Katherine Angel και το βιβλίο της Tomorrow Sex Will Be Good Again: Women and Desire in the Age of Consent . Κάτι στο πνευματώδες της χαμόγελο με έκανε να νιώσω ότι υπάρχει μια ελπίδα να σκεφτούμε μια διέξοδο από όλο αυτό. Έφτιαξα μια κούπα καφέ και διάβασα τη συνέντευξη.
-Τα τελευταία χρόνια έχουν αναδειχθεί δύο βασικές προϋποθέσεις για καλό σεξ: η συναίνεση και η αυτογνωσία, αναφέρει. Ενδιαφέρον σκέφτομαι. Πού είναι δηλαδή το κακό με αυτά; Για να δούμε..
Η συναίνεση με την έννοια του ξεκάθαρου ναι ή όχι δε μπορεί να είναι τόσο καθοριστική όσο θα θέλαμε στα θέματα ίσης μεταχείρισης. Η γλώσσα δε μπορεί να εκφράσει τα πάντα, ειδικά για τις γυναίκες, στις οποίες δε δόθηκε η ευκαιρία να τη διαμορφώσουν σύμφωνα με τις ανάγκες και τα θέλω τους.
Σα να άρχισα να καταλαβαίνω που το πάει. Η συναίνεση είναι ένας τρόπος να συγουρευτούμε ότι η σεξουαλική πράξη μπορεί να προχωρήσει αλλά οι περισσότερες γυναίκες συναινούν κάτω από διαφορετικό πλαίσιο σε σχέση με τους άντρες. Βρίσκονται υπό έναν ενδόμυχο φόβο ότι ρισκάρουν. Να χαρακτηριστούν αρνητικά, να αντιμετωπίσουν κάποιου είδους βία, να μείνουν έγκυες. Αυτό χειροτερεύει από το γεγονός ότι μετά δε θα μπορεί να αποφασίσει ελεύθερα για την ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη, παρόλο που το δικό της σώμα είναι αυτό που θα βρεθεί υπό αυτήν τη συνθήκη. Τελικά μια γυναίκα ποτέ δε νιώθει αληθινά ελεύθερη να βιώσει απόλαυση…
Γιατί αλήθεια είναι τόσο δύσκολο για την κοινωνία μας να δεχτεί ότι μια γυναίκα μπορεί να θέλει να νιώσει ευχαρίστηση χωρίς να θέλει ταυτόχρονα να γίνει γονιός; Γιατί εξακολουθούμε να θέλουμε να τιμωρούμε τις γυναίκες επειδή είναι και σεξουαλικά όντα όπως όλα τα υπόλοιπα ζώα στον πλανήτη; Ας μην ξεχνάμε, συμπληρώνει εδώ η Katherine, τη μακριά ιστορία του να θεωρούμε πως οι (ετερόφυλες κυρίως) γυναίκες κάνουν σεξ με απώτερο σκοπό ανταλλάγματα. Λες και δεν υπάρχει ερωτικός πόθος, μόνο θέατρο για να κερδίσει η γυναίκα αυτό που πραγματικά επιθυμεί. Οπότε θα πρέπει να τις τιμωρούμε και να τις περιορίζουμε. Εξωφρενικό, μα τελικά συμβαίνει.
Σε τι θα μπορούσαμε να ελπίσουμε λοιπόν;
Νομίζω πως υπάρχει κάτι, πολύ σημαντικό.
Θα μπορούσαμε να σκεφτούμε ότι οι γυναίκες ΠΑΡΟΛΑ αυτά εξακολουθούν να εκφράζουν τη σεξουαλικότητα τους, να βρίσκουν ευχαρίστηση, να προχωρούν μπροστά και πέρα από τα στερεότυπα. Αγώνίζονται και πιέζουν και απαιτούν αλλαγές. Ερευνώντας για αυτό το κείμενο μου έγινε ξεκάθαρη αυτή η εικόνα. Κι άρχισα να χαμογελώ.
Είναι πραγματικά πολύ δύσκολο να ανατραπούν εγκατεστημένες πεποιθήσεις αιώνων. Μπορώ να το καταλάβω καλύτερα τώρα. Οι άνθρωποι έχουν μια φοβία για το καινούριο, αυτό τροφοδοτείται απο το ένστικτο της αυτοσυντήρησης. Νιώθουν περισσότερο ασφαλείς με αυτά που ξέρουν ήδη. Με αυτά που έχουν συνηθίσει. Κι εκείνοι που έχουν το προνόμιο δυσκολεύονται εξαιρετικά να το αναλογιστούν και να δείξουν την ενσυναίσθηση που χρειάζεται για να παραδεχτούν την ανισότητα που επικρατεί.
Το βλεπουμε κυριολεκτικά παντού. Αυτό που ξεκίνησε το καλοκαίρι στις Ηνωμένες Πολιτείες επέτρεψε να αναδειχθούν φωνές από τις σκοτεινότερες τρύπες και να φωνάξουν τις δηλητηριασμένες τους σκέψεις. Το είδαμε κι εδώ προσφάτως από έναν εκπρόσωπο του κλήρου να ισχυρίζεται με αυθάδεια ότι οι γυναίκες που βιάζονται μένουν έγκυες επειδή απολαμβάνουν την πράξη(!). Αυτοί είναι επικίνδυνοι άνθρωποι που ανήκουν στο σκοτεινό παρελθόν όπου ανατράφηκαν.
Πρέπει όμως να επιβιώσουμε. Οι θηλυκότητες πρέπει να επιβιώσουν. Κι αν ρωτάτε τη γνώμη μου, πρέπει όχι απλά να επιβιώσουν αλλά και να διαπρέψουν. Γι’ αυτό απαιτείται από εμάς να κάνουμε ότι μπορούμε για να διατηρήσουμε τα δικαιώματα που αναγνωρίστηκαν με τόσο κόπο και να πιέσουμε για περισσότερα. Μέχρι κάθε θηλυκότητα στον πλανήτη να έχει το δικαίωμα να ελέγχει το σώμα και τις επιλογές της. Μέχρι η ισότητα γίνει πραγματικότητα.
Η Maeve επέλεξε να είναι μόνη την ημέρα της έκτρωσης. Δίπλα της όμως στάθηκε ένας ευγενικός άντρας φίλος που αποφάσισε ότι θα είναι εκεί, δε θα την άφηνε αβοήθητη.Υποστήριξε την επιλογή της. Την υπερασπίστηκε κιόλας απέναντι σε διαδηλωτές που διαμαρτύρονταν κατά της έκτρωσης έξω από την κλινική. Της πρόσφερε μια αγκαλιά στο τέλος και δε ζήτησε κάτι ως αντάλλαγμα…
Κάπου εκεί έξω ίσως και να υπάρχει ακόμα ελπίδα.